انحصار وراثت محدود و نامحدود دو نوع انحصار وراثتی هستند که در ضوابط قانونی و حیطه کاربرد با یکدیگر تفاوت دارند. از آنجایی‌که زمان اجرای هر کدام به لحاظ جزئیات حقوقی، با یکدیگر متفاوت خواهد بود؛ به همین دلیل بهتر است پیش از اقدام به انحصار وراثت با تفاوت این دو نوع انحصار وراثت کامل آشنا شده باشید.
انحصار وراثت چیست و چرا اهمیت دارد؟
انحصار وراثت محدود و نامحدود به معنای شناسایی و تعیین وراث قانونی فرد متوفی است. این فرآیند به منظور تقسیم دارایی‌ها و اموال متوفی بین وراث انجام میشود. اهمیت انحصار وراثت در این است که بدون آن، وراث نمی‌توانند به طور قانونی به دارایی‌های متوفی دسترسی پیدا کنند.
این فرآیند نه تنها به حفظ حقوق وراث که شامل فرزندان، همسر و مادر و پدر متوفی می‌شوند کمک می‌کند؛ بلکه از بروز اختلافات و دعاوی حقوقی میان وراث جلوگیری می‌کند. این نوع از دعاوی معمولا با تنظیم قرارداد تقسیم نامه ارث یا تعیین یکی از وراث به عنوان وکیل قابل حل و فصل می‌باشند.
انحصار وراثت محدود چیست؟
در این بخش قصد داریم مفصلا درباره تفاوت انحصار وراثت محدود و نامحدود صحبت کنیم؛ در همین راستا ابتدا معنی انحصار وراثت محدود و نامحدود را بررسی خواهیم کرد.
انحصار وراثت محدود به حالتی اطلاق میشود که تنها بخشی از دارایی‌های متوفی مورد نظر وراث بوده یا ارزش کل دارایی‌های متوفی کمتر از 50 میلیون تومان باشد. در این حالت در سند انحصار وراثت محدود نام تمامی ورثه و سهم الارث هر یک نوشته شده است.
این نوع انحصار معمولا در مواردی مورد استفاده قرار می‌گیرد که اموال متوفی شامل املاک یا دارایی‌هایی با ارزش بسیار بالا نباشد. در یک تقسیم‌بندی گفته میشود که تنها اموال منقول متوفی قابل انحصار وراثت محدود هستند.
انحصار وراثت نامحدود چیست؟
انحصار وراثت نامحدود به حالتی اشاره دارد که تمام دارایی‌ها و اموال متوفی به وراث تعلق می‌گیرد. در این نوع انحصار وراث باید تمام دارایی‌های منقول و غیر منقول متوفی شامل املاک و حساب‌های بانکی را جمع‌آوری و مدارک آن‌ها را ثبت کنند.
این نوع انحصار در تقابل با انحصار وراثت نامحدود، در جایی کاربرد دارد که مجموع دارایی‌های متوفی بیش از 50 میلیون تومان باشد.
سند انحصار وراثت نامحدود سند حقوقی بسیار مهمی است که تنها با در دست داشتن آن می‌توان اقدام به فروش یا تصرف در اموال متوفی کرد. در این سند نام تمامی ورثه و میزان سهم هر شخص دقیق مشخص شده است. سند انحصار وراثت اعتبار قانونی داشته و از بروز اختلاف جلوگیری خواهد کرد.
تفاوت‌های انحصار وراثت محدود و نامحدود
انحصار وراثت محدود و نامحدود چیست؟ این دو نوع انحصار وراثت چه تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند؟ حتما تا الان با تعاریفی که از انحصار وراثت محدود و نامحدود ارائه کردیم، کم و بیش با تفاوت‌های این دو نوع انحصار وراثت آشنا شده‌اید. اما برای درک واضح‌تر در این بخش ابعاد دیگر تفاوت این دو نوع انحصار را مورد بررسی قرار داده‌ایم.
- گستره دارایی‌ها در انحصار وراثت نامحدود بیشتر است و شامل اموال منقول و غیر منقول میشود. این در حالی است که در انحصار محدود تنها اموال منقول مد نظر وراث قرار گرفته است.
- زمانی که ارزش دارایی‌های متوفی بیش از 50 میلیون تومان باشد، ورثه برای انجام انحصار ورثه محدود باید اقدام به انتشار آگهی در روزنامه کثیرالانتشار کنند تا سایر افرادی که مدعی سهم الارث هستند، مطلع شوند. در انحصار وراثت محدود نیازی به انجام این کار نیست.
- فرق انحصار وراثت محدود و نامحدود به این موارد محدود نمی‌شود و شامل مدت اعتبار سند انحصار وراثت نیز میشود. انحصار وراثت محدود تنها دو سال اعتبار دارد ولی سند انحصار وراثت نامحدود پنج سال دارای اعتبار قانونی است.
- همچنین در جایی که هزینه صدور سند انحصار ورثه برای وراث اهمیت دارد، بهترین گزینه انحصار وراثت محدود است که هزینه کمتری دارد.
- در نظر داشته باشید که برای صدور سند انحصار وراثت در هر نوعی، لازم است تکلیف انواع قرارداد صلح نامه که متوفی پیش از فوت تنظیم کرده بود، مشخص شود. این صلح نامه‌ها ممکن است شامل صلح نامه زمین یا صلح نامه ملک باشند.
چه زمانی به انحصار وراثت محدود نیاز داریم؟
انحصار وراثت محدود و نامحدود هر کدام در شرایط مختلف کاربرد دارند. به طور مثال انحصار وراثت محدود در جایی کاربرد دارد که:
- دارایی‌های محدود متوفی: در این موقعیت منطقی‌تر این است که وراث درخواست انحصار وراثت محدود داشته باشند تا هزینه کمتری را متحمل شوند.
- انجام دیون معنوی مانند مراسم ختم: معمولا وراث برای انجام مراسمات معنوی و برگزاری ختم یا دریافت قرض الحسنه، اقدام به دریافت گواهی انحصار ورثه محدود می‌کنند.
- نیاز فوری به دسترسی به دارایی‌ها: اگر وراث نیاز فوری به دسترسی به بخشی از دارایی‌ها داشته باشند، درخواست انحصار وراثت محدود می‌تواند سریع‌تر انجام شود.
چه زمانی به انحصار وراثت نامحدود نیاز داریم؟
دارایی‌های با ارزش: اگر ارزش ماترکه متوفی بیش از 50 میلیون باشد و اموال باارزشی شامل املاک، زمین و حساب‌های بانکی زیادی داشته باشد، بهتر است وراث از همان ابتدا سراغ انحصار وراثت نامحدود بروند.
قوانین خاص حقوقی: در برخی موارد قانون حکم می‌کند که فقط سند انحصار ورثه نامحدود مورد پذیرش باشد. در این شرایط ورثه باید به تنظیم قرارداد وکالت در میان خود بپردازند تا فرآیند زمان‌بر انحصار وراثت نامحدود کوتاه‌تر شود.
مراحل درخواست انحصار وراثت محدود و نامحدود
انحصار وراثت متوفی باتوجه به اموال منقول و غیر منقول ایشان انجام میشود. مراحلی که باید طی شود تا این سند صادر شود، شامل موارد زیر است. البته در نظر داشته باشید عموما انحصار وراثت محدود و نامحدود در مراحل اخذ تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند.
- در مرحله اول ورثه باید گواهی فوت را دریافت و مدارک مورد نیاز را تکمیل کنند.
- سپس باید در دفاتر خدمات قضایی اقدام به پر کردن فرم دادخواست انحصار وراثت کنند.
- در مرحله سوم شورای حل اختلاف گواهی انحصار وراثت را ارسال می‌کند.
- انتشار آگهی انحصار وراثت در مرحله چهارم به مدت یک ماه در روزنامه انجام خواهد شد.
- در نهایت صدور گواهی حصر وراثت قطعی برای ورثه انجام میشود.
مدارک لازم برای درخواست انحصار وراثت محدود و نامحدود
تفاوت انحصار وراثت محدود و نامحدود تاثیر چندانی در مدارک مورد نیاز برای طی شدن مراحل قانونی ندارد؛ به همین دلیل مدارک مورد نیاز در هر دو نوع انحصار وراثت شامل موارد زیر می‌شوند.
- اصل و کپی شناسنامه متوفی
- اصل و کپی شناسنامه وراث
- اصل و کپی کارت ملی متوفی و کلیه وراث
- مدارک مالکیت متوفی به صورت اصل و کپی
- گواهی فوت متوفی هم اصل و هم کپی آن
- امضای شهود در استشهادیه محضری به منظور تایید تاریخ فوت متوفی و تایید وراث
- عقدنامه (در صورت وجود همسر برای پرداخت مهریه زن بعد از فوت شوهر، جزء اسناد ضروری محسوب میشود.
- دادخواست انحصار وراثت
نحوه تقسیم ارث با انحصار وراثت محدود و نامحدود
تفاوتی نمی‌کند که انحصار وراثت محدود یا نامحدود باشد. در هر صورت قوانین شرعی دقیقی برای تقسیم اموال متوفی بین درجات مختلف خویشاوندان متوفی وجود دارد. البته در نظر داشته باشید وجود صلح نامه ارث در میزان سهم هر شخص تغییراتی ایجاد خواهد کرد. انواع صلح نامه خصوصا صلح عمری بعد از فوت متوفی معتبر است و فسخ صلح عمری از طرف سایر وراث امکان پذیر نخواهد بود.
در هر صورت اگر متوفی فرزند داشته باشد به زوج یک چهارم و به زوجه یک هشتم از اموال خواهد رسید. سهم مادر و پدر از ترکه فرزند در صورت فرزند داشتن متوفی، یک ششم خواهد بود. در نهایت اگر فرزندان دختر و پسر باشند، پسر دو برابر دختر سهم خواهد برد.
هزینه‌های مرتبط با انحصار وراثت محدود و نامحدود
هزینه‌های مرتبط با انحصار وراثت معمولا شامل مشاور با وکیل، قضاوت و تهیه و اجرای وصیت‌نامه میشود. از آنجایی که عمده تفاوت انحصار محدود و نامحدود در هزینه انتشار آگهی در روزنامه‌های کثیرالانتشار بوده و این هزینه به عهده شورای حل اختلاف است، لذا گفته میشود تفاوت چندانی در هزینه انحصار محدود و نامحدود وجود ندارد. هر چند که در نهایت هزینه انحصار وراثت محدود کمتر از هزینه انحصار وراثت نامحدود است.
دانلود انواع قرارداد ها از سایت تنظیم دات کام
برای دانلود قرارداد مرتبط با انحصار وراثت محدود و نامحدود، می‌توانید به سایت تنظیم دات کام مراجعه کنید. این سایت با تخصص در تنظیم قرارداد حقوقی به واسطه وکلا پایه یک دادگستری، تمامی نیازهای شما را در زمینه انحصار وراثت به صورت کامل پوشش می‌دهد.
پاسخ به سوالات متداول مرتبط با انحصار وراثت محدود و نامحدود
یکی از سوالات حقوقی مهم در زمینه تقسیم ارث، درباره این است که ارث مادر چگونه تقسیم میشود؟ آیا امکان انحصار محدود در آن هست؟
بله. با توجه به ارزش دارایی‌ها امکان انحصار محدود در ارث مادر نیز وجود دارد.
مدت زمان دریافت گواهی انحصار محدود و نامحدود چقدر است؟
در انحصار محدود مدت زمان مورد نیاز برای صدور گواهی انحصار وراثت کمتر از یک هفته است. اما در مورد انحصار نامحدود این زمان 40 روز تقریبا در نظر گرفته میشود.
