ارث مادر چگونه تقسیم میشود؟

ارث مادر چگونه تقسیم میشود؟ پاسخ دقیق به این سوال و اطلاع داشتن از ابعاد حقوقی آن از هزینه‌های دعاوی ارث و میراث جلوگیری خواهد کرد. لذا لازم است درصورت فوت مادر خانواده، هر یک از وراث که شامل مادر و پدر متوفی، فرزندان و همسر زوجه می‌شوند، از قوانین مرتبط با تقسیم ارث آگاه باشند.

در خصوص تقسیم ارث مادر باید گفت که سهم هر یک از وراث باتوجه به حضور یا عدم حضور سایر وراث تعیین می‌شود. لذا برای بررسی سهم هر یک از آن‌ها باید حیات دیگر وراث مورد بررسی قرار بگیرد. در این شرایط میزان سهم الارث هر وارث متفاوت خواهد بود. در همین راستا در این مقاله به بررسی نحوه تقسیم ارث مادر و ابعاد حقوقی آن پرداخته‌ایم، همراه ما بمانید.

ارث مادر شامل چه اموالی می‌شود؟

ارث مادر چگونه تقسیم می‌شود؟ چه اموالی از مادر به وراث او تعلق خواهد گرفت؟

در قانون ایران، ارث به معنای انتقال دارایی‌ها و اموال متوفی به وراث او تعریف می‌شود. اموال متوفی می‌تواند شامل انواع مختلفی از دارایی‌ها اعم از منقول و غیر منقول باشد.

اموال منقول متوفی شامل دارایی‌هایی است که می‌توان بدون تغییر در ماهیت، آن‌ها را جابه‌جا کرد. به طور مثال پول نقدی چه در بانک باشد چه به صورت نقدی، وسیله نقلیه شامل ماشین یا موتور، لوازم خانگی و سهام و اوراق بهادار نمونه‌هایی از انواع ترکه منقول متوفی هستند.

اموال غیر منقول برعکس مورد قبل، دارایی‌هایی هستند که امکان جابه‌جایی ندارند. املاک شامل زمین و خانه، حق انتفاع و سایر حقوق مالی انواع دارایی‌های غیر منقول هستند.

باتوجه به این تقسیم‌بندی، ارث مادر شامل تمامی این اموال خواهد بود که به وراث او منتقل می‌شود.

سهم ارث فرزندان از مادر چگونه محاسبه می‌شود؟

برای تقسیم ارث مادر میان فرزندان حالات مختلفی می‌توان در نظر گرفت که در ادامه مورد بررسی قرار داده‌ایم.

اگر پدر و مادر متوفی زنده باشند:

پدر و مادر متوفی هر کدام به میزان یک ششم از ترکه ارث خواهند برد. در این حالت اگر تنها یک فرزند دختر وجود داشته باشد، به میزان یک دوم ترکه به او خواهد رسید.

درصورت زنده بودن پدر مادر و وجود چندین دختر، سهم پدر و مادر هر یک به میزان یک ششم خواهد بود و دخترها دو سوم از ترکه را به ارث خواهند برد.

در نهایت حالتی است که پدر و مادر متوفی در قید حیات بوده و فرزندان شامل تعدادی دختر و پسر می‌شوند. پدر و مادر هر کدام یک ششم سهم و آنچه باقی می‌ماند بین فرزندان دختر و پسر تقسیم می‌شود. توجه داشته باشید که پسرها دو برابر دختران سهم خواهند برد.

اگر پدر و مادر متوفی زنده نباشند:

اگر مادر و پدر مادر متوفی هر دو فوت شده باشند، در این صورت ترکه بین فرزندان به شرح زیر تقسیم خواهد شد:

اگر فقط یک فرزند باشد، تمام ترکه به او خواهد رسید.

اگر چندین فرزند که همگی یک جنسیت واحد دارند، وارث مادر باشند، ترکه میان آن‌ها به یک میزان تقسیم خواهد شد.

در نهایت اگر فرزندان دختر و پسر باشند، پسر یا پسران دو برابر دختر یا دختران سهم خواهند برد.

جزئیات این تقسیم اموال و سهم هر شخص از ترکه در قرارداد تقسیم نامه ارث آورده می‌شود. بهتر است ورثه برای جلوگیری از اختلافات آینده و دعاوی حقوقی، از نمونه قراردادهای معتبر که زیر نظر وکیل تنظیم شده است، استفاده کنند.

نقش همسر در ارث مادر چیست؟

ارث مادر چگونه تقسیم میشود؟ آیا حضور همسر در فرمول تقسیم ارث مادر موثر است؟ در پاسخ باید گفته که بله؛ حضور زوج (همسر مادر) در میزان ارث فرزندان (در صورت وجود) تاثیرگذار است.

اگر زوج در قید حیات باشد و مادر فرزندانی نیز داشته باشد، زوج تنها از یک چهارم ترکه ارث خواهد برد. از طرفی اگر مادر فرزندی نداشته باشد، یک دوم اموال مادر به زوج ارث خواهد رسید.

یکی از بحث‌های مهم در تقسیم ارث مادر به همسر، بحث صلح نامه‌هایی است که معمولا بین زوج‌ها امضا می‌شود. صلح عمری یکی از انواع قراردادهایی است که به موجب آن مالک انتفاع و مالکیت از مال خود را تا زمان حیات در اختیار دارد و پس از مرگ، این مالکیت را به فرد دیگری که معمولا همسرش می‌باشد، می‌بخشد.

هبه نامه صلح عمری از اسناد لازمی است که زوج بتواند پس از فوت زوجه آن را به مراجع قانونی ارائه کند و آنچه از طرف متوفی به او صلح شده است را دریافت بکند. صلح نامه‌ها انواع دست نویس و محضری دارند که هر کدام بار حقوقی و شرایط قانونی مختلفی دارند. به منظور اطلاع بیشتر از تفاوت صلح نامه دست نویس و محضری می‌توانید در این زمینه بیشتر مطالعه داشته باشید.

نحوه تقسیم ارث مادر در صورت فوت یکی از فرزندان

طبق قانون ایران، اگر یکی از فرزندان پیش از مادر فوت کند، ارثی به او تعلق نخواهد گرفت. درواقع در این زمینه شرط زنده بودن وارث در زمان فوت مورث اجرا می‎‌شود. به نظر منطقی می‌رسد که فردی که از ارث برخوردار می‌شود، حتما باید در قید حیات باشد.

در نهایت همچنان که پیشتر بررسی کردیم، اگر فرزندان باقی مانده دختر و پسر باشند، پسرها دو  برابر دخترها از ارث سهم خواهند برد. سوالی که برای بسیاری از افراد پیش می‌آید این است که ارث مادر چگونه تقسیم میشود اگر فرزند فوت شده، فرزند داشته باشد؟ در این صورت طبق قانون اگر مادر فرزندهای دیگری نداشته باشد، به نوه‌ها ارث می‌رسد. در غیر این صورت به نوه‌ها ارثی نخواهد رسید.

این در شرایطی است که تقسیم ارث فرزند به مادر حتی درصورت داشتن فرزند نیز صورت خواهد گرفت و پدر و مادر از فرزند متوفی ارث خواهند برد.

البته وجود صلح نامه ارث ممکن است در هر یک از این شرایط و بندهایی که مورد بررسی قرار گرفت، تغییراتی ایجاد کند. بهتر است حتما در این زمینه با وکلای متخصص و باتجربه در زمینه ارث و تقسیم اموال در سایت‌های معتبر مشورت کنید.

آیا نوه‌ها از ارث مادر سهم دارند؟

اگر مادر خانواده که فوت می‌شود نوه دختری و پسری داشته باشد، سهم هر یک از آن‌ها متفاوت خواهد بود. البته مجدد تکرار می‌کنیم که تنها در یک صورت فرزندان فرزند فوت شده یا همان نوه‌ها از مادربزرگ ارث خواهند برد که متوفی یا همان مادربزرگ فرزند دیگری نداشته باشد.

باتوجه به این مسئله باید توجه داشته باشید که میزان سهم الارث نوه پسری و دختری وابسته به جنسیت پدر یا مادر فوت شده ایشان است. اگر نوه پسری باشد، دو برابر نوه دختری سهم الارث دریافت خواهد کرد.

تقسیم ارث مادر در صورت وجود وصیت نامه

وجود وصیت نامه ممکن است تاثیر زیادی بر نحوه تقسیم ارث داشته باشد. طبق قانون مدنی ایران اگر مادر وصیت نامه‌ای داشته باشد که در آن بخشی از اموال خود را برای افراد خاصی تعیین کرده باشد، این وصیت باید مورد احترام قرار بگیرد. البته این وصیت نمی‌تواند شامل بیشتر از یک سوم دارایی‌های خالص متوفی باشد.

به طور مثال فرض کنید مادر فوت شده دارای 300 گرم طلا باشد که برای آن در وصیت نامه تعیین تکلیف کرده باشد. در این صورت نحوه تقسیم ارث طلای مادر به این صورت خواهد بود که 100 گرم تعیین شده در وصیت نامه باید مطابق خواست مادر تقسیم شود. درمورد باقی مانده تقسیم ارث طلای مادر که می‌شود 200 گرم، مطابق قانون و آنچه پیشتر بررسی کردیم، سهم هر یک از وراث تعیین خواهد شد.

اختلافات در تقسیم ارث مادر و راه‌حل‌های قانونی

در صورتی که ورثه به طور دقیق از پاسخ سوال ارث مادر چگونه تقسیم میشود مطلع نباشند، معمولا دعاوی حقوقی و اختلافاتی میان آن‌ها بوجود خواهد آمد. پس بهتر است از این اختلافات مطلع باشید تا از بروز آن‌ها جلوگیری کنید.

اعتبار صلح نامه‌ها

یکی از مهم‌ترین نقاط اختلاف، صلح نامه‌هایی هستند که در زمان حیات متوفی تنظیم شده‌اند. ممکن است مادر در زمان حیات صلح نامه ملک یا سایر اموال خودش را با سایر اعضای خانواده تنظیم کرده باشد. لذا در زمانی که مادر در قید حیات نیست، درباره اعتبار صلح نامه بعد از فوت اختلافاتی پیش خواهد آمد.

ماده 833 قانون مدنی در این باره می‌گوید که : ورثه موصی نمی‌تواند در موصی به تصرف کند مادام که موصی‌له رد یا قبول خود را به آنها اعلام نکرده است. اگر تاخیر این اعلام موجب تضرر ورثه باشد حاکم موصی‌له را مجبور می‌کند که تصمیم خود را معین نماید.

لذا صلح نامه بعد از فوت نیز برای ورثه هر یک از طرفین معتبر است و قابلیت پیگیری در دادگاه را دارد، مگر اینکه شرایط خاصی برای اجرای صلح نامه بعد از فوت طرفین در قرارداد ذکر شده باشد.

اختلاف در سهم الارث

یکی دیگر از زمینه‌های اختلاف بین فرزندان دختر و پسر در جایی است که پسر طبق قانون و شرع دو برابر دختر سهم می‌برد. بسیاری از وراث در این زمینه به اختلاف خورده و زمان زیادی را صرف دعاوی حقوقی می‌کنند.

عدم مشارکت وراث در فروش مال مشترک

این مورد نیز معمولا در مرحله تقسیم اموال برای ورثه پیش می‌آید. ممکن است عدم همکاری به خاطر راضی نبودن از میزان سهم تعیین شده باشد.

در صورت بروز هر یک از این مشکلات می‌توانید از راه‌های قانونی اقدام به حل اختلافات کنید. گرفتن گواهی انحصار وراثت، صحبت با یک وکیل و مشاور حقوقی، تنظیم قرارد توافق نامه وراث و در نهایت انتخاب یکی از ورثه به عنوان وکیل سایر ورثه برای انجام امور مرتبط با انحصار وراثت از جمله راه‌های جلوگیری و حل اختلاف به شمار می‌روند.

نقش دیون و بدهی‌های مادر در تقسیم ارث

ارث مادر چگونه تقسیم میشود اگر متوفی بدهی و دیونی داشته باشد؟ طبق قانون ایران، قبل از تقسیم ارث باید دیون و بدهی‌های متوفی تسویه شود. این بدهی‌ها شامل بدهی‌های بانکی، مالیات و سایرهزینه‌های مرتبط با زندگی افراد است.

پس از تسویه دیون، تقسیم ارث مادر از میان آنچه باقی مانده است صورت خواهد گرفت. بنابراین ارزش واقعی ارث ممکن است تحت تاثیر بدهی‌ها قرار بگیرد. به طور مثال اگر تنها دارایی مادر خانه او باشد، باید پیش از تقسیم ارث خانه مادر میان ورثه، ابتدا سهم بدهی‌های او پرداخت شود.

چگونگی محاسبه و پرداخت بدهی‌ها پیش از تقسیم ارث

تمام افراد و مراکزی که از متوفی طلبکار هستند، باید مدارک خود را به دادگاه ارائه کنند. اگر این مدارک در مراجع قانونی و دفترخانه‌ها تنظیم شده باشند، به سادگی قابل اثبات و رسیدگی هستند. اما اگر رسید خرید و فروشی وجود دارد که در بیرون از فضای حقوقی به امضا رسیده است، ممکن است از طرف هر یک از وراث مورد شک قرار بگیرد و رسیدگی به آن منوط به نظر کارشناس شود.

پس از طی شدن این مرحله بر اساس حکم دادگاه این بدهی‌ها از محل اموال منقول و غیر منقول پرداخت خواهد شد. البته باید در نظر داشته باشید که مسئولیت پرداخت این بدهی‌ها تنها تا جایی است که ترکه متوفی اجازه بدهد.

یعنی اگر میزان طلب طلبکاران بیشتر از ترکه باشد، ورثه مسئول پرداخت آن از محل دارایی‌های خود نیستند. هرچند که انجام این کار روح متوفی را آرام خواهد کرد.

پاسخ به سوالات متداول تقسیم ارث مادر

آیا همسر بعد از طلاق حق ارث دارد؟

خیر. پس از طلاق همسر دیگر حق دریافت ارث ندارد.

آیا باید مالیات بر ارث پرداخت شود؟

بله. وراث موظف به پرداخت مالیات بر ارث طبق قوانین مالیاتی کشور هستند.

آیا فرزندان ناتنی نیز حق ارث دارند؟

طبق قانون فرزندان ناتنی نیز حق دریافت ارث دارند. البته بهتر است در این باره حتما با مشاور حقوقی مشورت کنید.